จดหมายปรีดี คืออะไร? ทำไมหลายคนรออ่านอย่างใจจดจ่อ

ข่าววันนี้ จดหมายปรีดี คืออะไร? ทำไมหลายคนรออ่านอย่างใจจดจ่อ

จดหมายปรีดี หรือ Dossier de Pridi เป็นเอกสารบันทึกของนายปรีดี พนมยงค์ นายกรัฐมนตรีคนที่ 3 ของไทย ที่ถูกเก็บไว้ที่หอจดหมายเหตุกระทรวงการต่างประเทศฝรั่งเศส เอกสารดังกล่าวมีทั้งหมด 14 แฟ้ม ครอบคลุมเนื้อหาตั้งแต่ช่วงปรีดียังเป็นนักศึกษาในฝรั่งเศส จนกระทั่งลี้ภัยไปต่างประเทศในปี พ.ศ. 2500

ในวันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2567 เอกสารดังกล่าวถึงกำหนดการที่สามารถเปิดให้ประชาชนทั่วไปได้ แก๊งลี้ภัยทางการเมืองในฝรั่งเศส นำโดยนายสมศักดิ์ เจียมธีรสกุล ได้จัดแถลงข่าวและไลฟ์สดเปิดเอกสารดังกล่าว ปรากฏว่าในตอนแรกได้เปิดแฟ้มที่ผิด ทำให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์ในสังคมไทยเป็นจำนวนมาก

ต่อมาในวันที่ 5 มกราคม พ.ศ. 2567 แก๊งลี้ภัยทางการเมืองได้จัดแถลงข่าวอีกครั้ง โดยเปิดแฟ้มที่ถูกต้อง ปรากฏว่าเอกสารดังกล่าวมีเนื้อหาเกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ไทยหลายเรื่อง

• เหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
• เหตุการณ์กบฏบวรเดช พ.ศ. 2476
• เหตุการณ์สวรรคตของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล
• เหตุการณ์กบฏวังหลวง พ.ศ. 2492
• เหตุการณ์รัฐประหาร พ.ศ. 2500

เอกสารดังกล่าวมีข้อมูลเชิงลึกเกี่ยวกับเหตุการณ์เหล่านี้หลายประการ

• ปรีดีเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการวางแผนเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475
• ปรีดีได้ติดต่อกับกองทัพญี่ปุ่นเพื่อขอความช่วยเหลือในการป้องกันการก่อกบฏของฝ่ายอนุรักษนิยม
• ปรีดีเป็นผู้รับผิดชอบในการสืบสวนหาสาเหตุการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล
• ปรีดีเป็นผู้วางแผนก่อกบฏวังหลวงเพื่อล้มล้างรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม

การเปิดเผยเอกสารจดหมายปรีดี ทำให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์ในสังคมไทยเป็นอย่างมาก ฝ่ายหนึ่งมองว่าเอกสารดังกล่าวเป็นหลักฐานสำคัญที่จะช่วยไขปริศนาเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ไทยได้ อีกฝ่ายหนึ่งมองว่าเอกสารดังกล่าวอาจถูกบิดเบือนหรือสร้างขึ้นมาเพื่อหวังผลทางการเมือง

อย่างไรก็ตาม การเปิดเผยเอกสารจดหมายปรีดี ก็ถือเป็นการเปิดประวัติศาสตร์หน้าใหม่ให้กับประเทศไทย ช่วยให้คนไทยได้เรียนรู้และเข้าใจเหตุการณ์สำคัญในอดีตได้อย่างรอบด้านมากขึ้น